——————————————————
Gdy w życiu czarny dzień nastanie
I cierń boleści w duszę ciska,
Do Ostrobramskiej idę Pani,
Bo tylko Ta zrozumie wszystko (… )
Jej twarz cierpiąca tchnie spokojem,
Odchodzi ból, jak cień przed świtem,
W promieniach bledną troski moje
I świat odsłania barwy skryte.
(„Do Ostrobramskiej idę Pani” Aleksander Śnieżko)
Podobnie jak od siedmiu wieków króluje na Jasnej Górze Najświętsza Maryja Panna Częstochowska, — tak od blisko czterystu lat króluje z wysokości swojego nadbramnego wzniesienia — całej ziemi litewskiej, białoruskiej i polskiej Pani Ostrobramska, Matka Wschodu i Zachodu.
“Świeci” blaskiem wspaniałych szat przez okna kaplicy nad Ostrą Bramą, widoczna z daleka.
Jest to jeden z nielicznych obrazów Maryi, — na którym jest Ona przedstawiona sama, bez swego Boskiego Syna.
I św. Maksymilian Kolbe i ułożył taką modlitwę:
Matko Boska Ostrobramska,
nie masz na swym ręku Dzieciątka Jezus,
to weź mnie na swoje ręce
i przenieś szczęśliwie przez całe życie”.
—————————————
— “A w domu nad moim łóżkiem wisiały dwa obrazy: — Matki Bożej Częstochowskiej i Matki Bożej Ostrobramskiej.
I chociaż w onym czasie do modlitwy skłonny nie byłem, — zawsze cierpiąc na kolana, zwłaszcza w czasie wieczornego Różańca, jaki był zwyczajem naszego domu,
— to jednak po obudzeniu się długo przyglądałem się tej Czarnej Pani i tej Białej”
…Zastanawiało mnie tylko jedno, dlaczego jedna jest czarna a druga – biała. – To są najbardziej odległe wspomnienia z mojej przeszłości”
– z życiorysu sługi Bożego Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Prymasa Polski.
Prymas często modlił się do Matki Ostrobramskiej. – W dniu 17 kwietnia – w Wielki Piątek 1981 r. – Ksiądz Prymas notuje:
– “… A w Ojczyźnie naszej groźba interwencji w sprawy wewnętrzne Polski.
To wszystko jest przedmiotem mojej modlitewnej męki i bolesnego wołania do Pani Ostrobramskiej, – przecież Matki Miłosierdzia.
– Byłaś świadkiem, jak szybko na Kalwarii przebaczył Twój Syn łotrowi, setnikowi. Magdalenie, bluźniącym rzeszom.
Matko Miłosierdzia, co się Tobie stało, co się dzieje z Twym Sercem, przecież czystym i wolnym od gniewu? … [1].
——————————————–
Historia Kaplicy Ostrobramskiej
Po śmierci Kazimierza Jagiellończyka, za panowania jego syna Aleksandra, – ze względu na zagrożenie najazdów tatarskich, – zbudowano mury obronne, z bramami fortyfikacyjnymi i basztami warownymi.
Wilno pierwotnie miało pięć bram miejskich – (później zbudowano jeszcze cztery), w tym Bramę Miednicką (od drogi prowadzącej do Miednik).
Brama ta nazywała się też Ostrą, – od nazwy części południowego przedmieścia, które nazywało się Ostry Koniec.
Pierwsza wzmianka o niej pojawia się w wykazie pięciu bram miast z dnia 6 września 1503 roku.
– Ta brama była najsłabszym punktem murów obronnych Wilna, bo właśnie od strony wschodniej zawsze przybywali wrogowie.
Z dziewięciu bram do dzisiaj pozostała tylko Ostra Brama, – reszta została zniszczona w XIX wieku.
(…) Twierdza ta święta, twierdza potężna,
Której piekielna siła nie złamie,
Bo tam króluje Litewska Księżna –
Bogarodzica na Ostrej Bramie!
Tam co dzień ucho łaskawe daje
Na swych poddanych korne pacierze
I Palemona szerokie kraje
Od głodu, moru i wojny strzeże.
(Władysław Syrokomla)
Cudowny obraz Matki Bożej Ostrobramskiej w kaplicy w Wilnie
Na początku XVII w. przez tą bramę wjeżdżało się do Wilna ulicą Wielką, – przed nią magistrat witał najważniejszych gości, wojewodów, biskupów.
Wieszanie obrazów z wizerunkiem świętych na bramach miejskich było w tamtych latach zwyczajem znanym nie tylko w Polsce, ale w całym chrześcijańskim świecie.
– Mieszkańcy wierzyli, że wizerunek Matki Bożej, umieszczony nad jedną z miejskich bram, – stanowi najlepszą ochronę od nieszczęść.
W pierwszej połowie XVII w. – zawieszono na bramie Miednickiej od strony miasta obraz Madonny,
– natomiast od strony zewnętrznej obraz Salwatora Zbawiciela.
—————————————————————-
W 1626 Karmelici Bosi rozpoczęli budowę klasztoru i kościoła pw. św. Teresy.
Krótko potem został im powierzony w opiekę obraz Najświętszej Maryi Panny, który wisiał wówczas w niewielkim wgłębieniu wewnętrznej strony murów, przez co był narażony na szybkie niszczenie.
Karmelici wystąpili do magistratu z prośbą o wybudowanie kaplicy na bramie, do której został przeniesiony obraz Najświętszej Maryi Panny [2].
Maryjo, Matko Miłosierdzia,
co w Ostrej Bramie tron swój masz,
do Ciebie spieszym w każdej biedzie,
a Ty nam zawsze pomoc dasz…
———
– “Ostra Brama z cudownym obrazem Najświętszej Marii Panny w kaplicy nad ulicą – to Wilna próg.
Nie ukląkłszy na tym progu, – nie wejdziesz do Wilna i nie wyjdziesz. – Ze świata w świat prowadzi droga do Wilna i z Wilna przez Ostrą Bramę”
– Czesław Jankowski
Nocna iluminacja Ostrej Bramy
12 kwietnia 1671 roku miało miejsce uroczyste wniesienie obrazu do kaplicy. – Przewodniczył temu wydarzeniu biskup wileński Aleksander Sapieha,
– brali w tym udział profesorowie i studenci Akademii Wileńskiej, władze rządowe, magistratu, głównego Trybunału Wielkiego Księstwa Litewskiego, hetman, kanclerz, marszałek i inni wierni.
Obraz został ozdobiony przez złotników wileńskich w kosztowną szatę.
W 1715 roku pożar Wilna zniszczył drewnianą kaplicę. – Obraz Ostrobramskiej Pani wyniósł z pożaru młody zakonnik.
– Było to cudowne zdarzenie, – gdyż zwykle obraz niosło czterech mężczyzn.
Kaplica została wkrótce odbudowana, – ale już jako murowana.
Papież Klemens X w 1773 roku przyczynił się do powstania kościoła pod otwartym niebem przed kaplicą ostrobramską, – zaczęły odbywać się tu dziękczynne Nabożeństwa do Matki Miłosierdzia, – tzw. Opieki Maryi,
– które przetrwały do dzisiejszych czasów.
W latach 1799-1805 burzono mury obronne wraz z bramami wileńskimi, – jednak dzięki obrazowi Najświętszej Maryi Panny – Ostrą Bramę pozostawiono.
– “Czegoś podobnego do Ostrej Bramy nie widziałem nigdzie na świecie.
Kaplica i ołtarz zajmują w poprzek całą szerokość ulicy na wysokości pierwszego piętra. – Pod tym jest przejście otwarte zawsze dla wszystkich.
Ale nie to szczególne położenie kaplicy uderzy i zadziwi najbardziej przybysza, – lecz ta powszechna, dobrowolna cześć, jaką obraz cudowny od wszystkich odbiera.
Stańcie gdziekolwiek koło świątyni jakiegokolwiek wyznania i popatrzcie: – co trzeci, a przynajmniej co piąty przechodzień , głowy nie obnaży,
– ten jest dla wiary obojętny, ten do innego kościoła należy, ów się zamyślił i zapomniał zdjąć czapki.
Pod Ostrą Bramą patrzeć możecie tygodnie, miesiące i nie zobaczycie jednego człowieka, któryby z daleka już nie okazywał czci dla cudownego obrazu Maryi.
Ludzie wszystkich stanowisk, wszystkich wyznań obserwują pilnie ten zwyczaj. – Dzieje się to, rzecz jasna, – całkiem dobrowolnie; o żadnym przymusie mowy tam nie ma”
(Kurier Polski Nr.246,za 1898 rok )
Ulica Ostrobramska. Zdjęcie z początku XX wieku
Podczas rozbiorów Polski karmelici zostali wyrzuceni z Wilna, – klasztor został przekazany duchowieństwu prawosławnemu,
– natomiast kościół św. Teresy wraz z kaplicą Ostrobramską przekazano księżom parafialnym.
W czasach niewoli, wizerunek Matki Ostrobramskiej stanowił symbol polskości i niepodległości.
– Był czymś niezwykle wyjątkowym dla filomatów i filaretów przed wyjazdem na Sybir w 1823 roku.
O Matce Ostrobramskiej pisali i do niej się modlili Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Józef Ignacy Kraszewski, Władysław Syrokomla, Stanisław Moniuszko, Rafał Kalinowski…
– „Pomiędzy niebem a ziemią na niebieskim promieniu światłości, stoi Pośredniczka, Orędowniczka ubogich i strapionych z twarzą łagodną, z wejrzeniem litości ludzkie modły przenosząc do Syna
(…) Po skończonej litanii pasterz wezwawszy pomocy Bożej zwraca się ku ludowi, i od wszystkich widziany, – błogosławi modlących się i miasto.
– Nastaje uroczysta cisza; – i przy rzęsistych ogniach iluminacji widać, – jak te kilkanaście tysięcy wiernych, jednym ożywione uczuciem, – upada na kolana. Całe Wilno się modli”
– (JA TAM BYŁEM … Józef Ignacy Kraszewski).
Ołtarz Matki Bożej Miłosierdzia – w bazylice archikatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku
Wielki kompozytor Stanisław Moniuszko darzył osobistym kultem Matuchnę Wileńską – i napisał aż cztery „Litanie Ostrobramskie”.
– Przyjechał on do Wilna dzięki damie swego serca Aleksandrze Mullerównie. Ślub z ukochaną i wymiana obrączek miały miejsce przed cudownym obrazem Matki Bożej.
Hymn do Najświętszej Maryi Panny Ostrobramskiej
Królująca z wysoka nad murami naszymi
Rzuć promienny blask oka, spojrzyj Matko ku ziemi!
Tu w błagalnym rozgwarze płynie modła w przestrzeni,
Tu sieroty, nędzarze, tu na duszy strapieni;
Ich nadzieja jedyna Twoja miłość matczyna.
Znasz, co w myślach się mieści, i co w sercach nam pała;
Znasz tajniki boleści, bo Tyś sama bolała!
Wiesz kto ulgi udziela: niechże Syn Twój, Bóg-Człowiek,
Choć promykiem wesela łzy osuszy nam z powiek;
Niech się wstawi do Syna Twoja litość matczyna.
(Władysław Syrokomla)
Obraz Matki Bożej Ostrobramskiej w jednym w wielu mieszkań w Wilnie
Józef Ignacy Kraszewski w latach studiów na Uniwersytecie Wileńskim mieszkał przy ulicy Ostrobramskiej i w swych pamiętnikach pisał:
– “... często i w nocy lampka cudownego Obrazu sprowadza tych, co prawdziwie chcą się modlić.
Pamiętam, – jak wracając z wieczora widziałem tam jakąś postać w łachmanach, z załamanymi rękami modlącą się z jękiem do Bogarodzicy.
Nigdy tego obrazu nie zapomnę”
Śmiało można powiedzieć, – że Ostra Brama miała wielki wpływ na rozwój religijny, moralny Polski i Litwy.
W 1839 roku obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej stał się przedmiotem sporu o podłożu politycznym, – gdyż Teodor Narbutt ogłosił,
– że ma on bizantyjskie pochodzenie i został sprowadzony do Wilna przez Wielkiego Księcia Olgierda.
W ten sposób prawosławni chcieli przejąć obraz, – jednak mimo ich starań nie doszło do tego.
Od 1905 roku znowu można było wygłaszać kazania z Ostrej Bramy.
W 1915 roku zaczęto odmawiać brewiarz o Najświętszej Maryi Pannie Matce Miłosierdzia z Ostrej Bramy w całej diecezji wileńskiej.
Słyszysz Maryjo, głosy strapione
Przyszli Twe Dzieci do Cię zmęczone.
I przynieśli wszystkie Swe troski
Aby zostawić u stóp Matki Boskiej.
Tyś w Ostrej Bramie w Wilnie królujesz
I miłosierdzie Swe okazujesz.
Usłysz Maryjo prośby każdego,
o jesteś Matką świata całego.
Ostra Brama od strony południowej na pocztówce z lat 1930-ch. W niszy umieszczono Orzeł w koronie (widać na zdjęciu).
“To nie był Orzeł,
to była Orlica
poleciała za granicę.
Zbierze swoje dzieci,
i znowu przyleci.” )
Juliusz Kłos napisał:
– „W bezpośrednim sąsiedztwie i połączeniu z kościołem św. Teresy znajduje się Kaplica Ostrobramska, mieszcząca w sobie słynący cudami obraz M. Boskiej, – ukochany przez całą ludność – symbol polskiego Wilna.”
To zdanie autora przewodnika po Wilnie z 1923 roku, – jasno określa ówczesny stosunek społeczeństwa polskiego do obrazu Matki Ostrobramskiej.
2 lipca 1927 roku obraz słynący licznymi łaskami został koronowany koronami papieskimi przez metropolitę warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego – i otrzymał tytuł Matki Miłosierdzia (przeczytaj także -mistycy o Matce Miłosierdzia).
– Uroczysta koronacja Obrazu Matki Miłosierdzia odbyła się na Placu Katedralnym, przed wejściem do katedry.
Obraz wyjęto z ołtarza w kaplicy i włożono w specjalny feretron, obramowaniem dla obrazu był baldachim z koroną królewską, z drugiej strony obrazu był płaszcz z wyhaftowanym orłem.
– Podczas tej uroczystości obecni byli Marszałek Józef Piłsudski, prezydent Rzeczypospolitej Polski Ignacy Mościcki.
Nowe złote korony, których wówczas użyto, – zaginęły w czasie II wojny światowej [3]
Procesja z cudownym wizerunkiem Matki Bożej Ostrobramskiej na ul. Zamkowej podczas koronacji w dniu 2 lipca 1927 roku
W 1931 roku wrócili do Wilna oo. karmelici i ponownie zaopiekowali się kościołem św. Teresy i Kaplicą Ostrobramską.
– Dzięki remontowi przeprowadzonemu przez nich, – we wnętrzu kaplicy znajdują się wota na dębowej boazerii, na ścianach kaplicy oraz fryz zawierający wezwania Litanii Loretańskiej.
W czerwcu 1941 roku Niemcy zajęli Wilno, – aresztowali zakonników karmelitańskich i wywieźli ich do obozów pracy.
– Ostrą Bramą opiekowali się księża diecezjalni.
Po zakończeniu wojny władza sowiecka przystąpiła do powszechnej ateizacji miasta. – Kościoły wykorzystywano jako magazyny, muzea, pracownie lub zupełnie zamykano. – Wielu kapłanów zesłano do łagrów.
– Jednak kościół św. Teresy i Ostra Brama pozostały otwarte, były schronieniem dla księży z całego Związku Sowieckiego.
Dziś do Ostrej Bramy przybywają ludzie z różnych stron świata.
Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej, w której znajduje się obraz,
– to miejsce nieomal magiczne, – od niego rozpoczyna się, i w tym miejscu kończy się każda pielgrzymka do Wilna.
( Z listów:
– “To ONA sprawiła, że moja mama wszczepiła mi wielką miłość i szacunek do tego miasta i najserdeczniejszych pod słońcem ludzi, jakimi byli ci – którzy, odeszli i są ci którzy pozostali; no i miłość do ojczyzny oczywiście…”)
( Z listów: Ten obraz robi wrażenie. Ścisk w gardle, oczy pełne łez…..)
Maryjo, Matko Miłosierdzia,
co w Ostrej Bramie tron swój masz,
] do Ciebie spieszym w każdej biedzie,
a Ty nam zawsze pomoc dasz…
Wota tworzą srebrną okładzinę ścian kaplicy Ostrobramskiej. Medaliony, ryngrafy, tabliczki, korale – to tylko niektóre z ośmiu tysięcy wotów.
Wyrazem kultu Matki Bożej Ostrobramskiej były liczne wota. — Tworzą one srebrną okładzinę ścian kaplicy Ostrobramskiej.
— Medaliony, ryngrafy, tabliczki, korale – to tylko niektóre z ośmiu tysięcy wotów. Najstarsze pochodzi z 1802 roku.
W 1849 r. pojawiło się szczególne wotum – odwrócony sierp srebrnego półksiężyca, — umieszczono u dołu obrazu z wygrawerowanym napisem:
— „Dzięki Tobie składam, Matko Boska, za wysłuchanie próśb moich i proszę Cię, Matko Miłosierdzia, zachowaj mnie w łasce”
— i jest jego integralną częścią i charakterystycznym elementem obrazu.
Wota rozmaitych kształtów pokrywają ściany całej niewielkiej kaplicy. — Jak widać zostały wtopione, — aby zapobiec ich kradzieżom.
“Nie częstochowskie to bogactwa i wspaniałości, — tam Matka Boska na swojej wysokiej górze, w swojej obronnej fortecy, w swojej wspanialej kaplicy, wygląda jak królowa w majestacie;
– tu w tych prostych białych murach, w tej ciasnej przestrzeni, w tym otoczeniu ubogim, — wygląda jak w więzieniu, w ucisku, w prześladowaniu.
Nie ma tu ani marmurów, ani pereł, ni kamieni, ani lamp kosztownych. — I wota skromne;
— nie ma częstochowskich buław hetmańskich, ani królewskich darów, — srebrne blaszki przez biedaków zawieszone, wyobrażające to nogi, to ręce, to oczy, to serce.
Niektóre mają napisy niezgrabne, jak gdyby szpilką wydrapane.
— Jedyne wotum bogatsze — to wielki, srebrny półksiężyc, który cały ołtarz od spodu obejmuje.
Taki jest charakter Ostrej Bramy, taki rodzaj czci, którą tam odbiera Królowa Korony Polskiej.
I gdyby na tym miejscu stanął przybytek tak wspaniały, — jak nie ma żadnego na świecie, gdyby go wszystkie skarby świata zdobiły…
— to ten przybytek nie robiłby wtedy większego wrażenia, — jak robi dziś, — w tej swojej biedzie i przez nią.”
(Stanisław Tarnowski “Wspomnienia wileńskie” -1878 r.)
Natomiast plakietka z napisem: — Dziękuję Ci Matko za Wilno, — to wotum Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Marszałek Polski, Józef Piłsudski był wielkim czcicielem Pani z Ostrej Bramy, — wizerunek Maryi Ostrobramskiej miał nad swoim łóżkiem.
— Po zajęciu Wilna marszałek na kolanach przeszedł długie schody wiodące do Cudownej Kaplicy.
Papież Pius XI był świadkiem, — jak Piłsudski modlił się żarliwie przed Cudownym Obrazem i dał do poświęcenia dwa obrazki przedstawiające Matkę Miłosierdzia, — aby je zawiesić nad łóżkami jego córek.
Kiedy marszałek umarł, — do trumny włożono mu sygnet z wizerunkiem Matki Bożej Ostrobramskiej.
(Z listów:
— “Byłam tam dawno temu i odczułam opatrzność Matki Boskiej Ostrobramskiej, czego nigdy nie zapomnę”.)
“Świecisz nam w smutku I świecisz w tęsknocie.
Twa moc po świecie sławiona,
Wileńskiej ziemi klejnocie!
Bądź pozdrowiona!”
—————————————————
Historia obrazu
Według najnowszych badań, — obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej został prawdopodobnie namalowany w Wilnie ok. 1620-1630 przez nieznanego malarza.
Obraz jest namalowany temperą na dębowych deskach, później przemalowany farbą olejną. — Jego wymiary wynoszą 2 m x 1,63 m.
Na przełomie XVII i XVIII wieku obraz ozdobiono srebrną, pozłacaną sukienką — (prawdopodobnie w darze od cechu wileńskich złotników).
— Składa się ona z siedemnastu części o łącznej wadze prawie 14 kg.
W 1927 roku sukienkę zamontowano na specjalnej ramie.
Głowę Matki Bożej zdobią dwie korony.
— Pierwsza pochodzi z końca XVII wieku, — druga zaś z połowy XVIII wieku, podtrzymywana jest przez dwa aniołki.
Piękno, delikatność i urok Madonny Ostrobramskiej wzbudziły wielką miłość do tego słynącego cudami Wizerunku.
Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej autorstwa Anny Krepsztul, przekazany w darze w 1987r. papieżowi Janowi Pawłowi II, za który od Ojca Świętego otrzymała list z podziękowaniem i błogosławieństwem.
Artystka Anna Krepsztul (ur. 20 lutego 1932 we wsi Taboryszki, zm. 12 października 2007 również Taboryszki) – była wspaniałą, świętą kobietą i malarką o niezwykłym losie, jedną z najsłynniejszych ambasadorek Wileńszczyzny.
Już w XVII wieku uniwersytet w Wilnie obrał Matkę Boską Ostrobramską za swoją patronkę;
— w XVIII wieku, — prawdopodobnie w darze od cechu złotników, — otrzymała wspaniałą szatę wykonaną z pozłacanego srebra, obsypaną wykutymi przeróżnymi kwiatami.
Jak już wcześniej wspomniałem — w 1927 roku Matce Boskiej Ostrobramskiej nadano oficjalnie tytuł „Matki Miłosierdzia”.
— Ostra Brama wiąże się w istotny sposób z kultem Miłosierdzia Bożego nie tylko dzięki wizerunkowi Matki Miłosierdzia.
Boża Opatrzność sprawiła, że znany obraz Jezusa Miłosiernego został namalowany właśnie w Wilnie przez znanego malarza Eugeniusza Kazimirowskiego.
Mało kto dziś pamięta, — że ten wizerunek Najmiłosierniejszego Zbawiciela po raz pierwszy na widok publiczny został wystawiony w Ostrej Bramie — w dniach 26-28 kwietnia 1935 r.
Uroczystości odbyły się w pierwszą niedzielę po Wielkanocy, — tak, jak tego żądał Pan Jezus — uczestniczyła w nich siostra Faustyna, a kazanie o Bożym miłosierdziu wygłosił ks. Michał Sopoćko.
Swoją sławą obraz Matki Bożej Ostrobramskiej przekroczył granice Litwy i Polski.
Najbardziej spopularyzował go Adam Mickiewicz. — Rok 1834, będący datą pierwszego wydania “Pana Tadeusza” ze słynną Inwokacją,
— przez znawców uważany jest za przełomowy w rozwoju kultu:
”Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy
I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy
Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!
Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem
(Gdy od płaczącej matki pod Twoją opiekę
Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę
I zaraz mogłem pieszo do Twych świątyń progu
Iść za wrócone życie podziękować Bogu),…”
/Adam Mickiewicz -”Pan Tadeusz”/
Obraz Matki Bożej Miłosierdzia w Białymstoku
— “Nic imponującego, żadnej wspaniałości; – nad niskim łukiem bramy wielkie oszklone okno otwarte na oścież, a przez nie świeci, promienieje Obraz wielki, błyszczący srebrzystą sukienką, ponad którą w kolisku złotych promieni ciemna twarz i ręce ciemne, skrzyżowane na piersiach.
Widać postać tę z daleka, bo kaplica nad bramą płytka, tak płytka, — że i ksiądz odprawiający Msze widnieje z daleka, jak na dłoni.
W ulicy wielka cisza – choć tłumno.
— Ruch pojazdów i pieszych znaczny, — bo tędy droga na kolej; — toczą się wózki ciężarowe, ciągną powoli dorożki, — a wszystko przecie takie ciche, takie skupione, — jak gdyby droga prowadziła przez kościół.
Od połowy ulicy obnażają się głowy; — na chodniku pełno klęczących.
Widziałem rosyjskich żołnierzy i oficerów, jak pokornie szli, trzymając w ręku zdjęty z głowy kaszkiet
– widziałem robotnika, co niosąc oburącz worek na grzbiecie, przystanął – czapkę zdjął, włożył sobie w zęby i dalej dźwigał swój ciężar – byle z odkrytą głową.
Nawet Żydzi zdejmują przed obrazem kapelusze.
Przed majestatem Matki Boskiej gromada klęczących postaci, głowy kornie schylone, lub podniesione ku niej z tym wyrazem błagalnym, który skarży się i ufa i kocha.
W oczach łzy.
— Coś człowieka ściska za gardło, coś mu przesłania źrenice, wpatrzone w ten …
Obraz tylu cudami wsławiony Bogarodzicy Panny, Królowej Korony Polskiej; — zowią ją dotąd — i Księżną litewską — Koronęć jeszcze dotąd piastuje królewską“.
— Lucjan Rydel
W wolnej odrodzonej Polsce, — ludność Wileńszczyzny, tej srodze gnębionej ziemi, dała jawny dowód czci i wdzięczności dla Tej, która była jedyną jej ucieczką w czasie długiej i ciężkiej niewoli, ozdabiając drogocenną koroną cudowny obraz w Ostrej Bramie”.
— Nie każdy wie, — że jest to jeden z nielicznych obrazów Matki Bożej z dwiema koronami — (nałożonymi jedna na drugą).
— Korony są ze złoconego srebra: — jedna barokowa dla Królowej Niebios, druga rokokowa — dla Królowej Polski [4]
Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej Kościele Mariackim w Gdańsku
[„Na prośbę byłych mieszkańców Wilna w 1961 r. na północnej ścianie Kaplicy św. Doroty ustawiono ołtarz Matki Boskiej Ostrobramskiej, w oprawie metaloplastycznej z wezwaniami Litanii Loretańskiej. — Projektował go prof. Jan Borowski.
Kaplica ta związana jest ze współczesną historią. — 3 maja 1980 r. w Święto Matki Boskiej Królowej Polski — odprawiona została w Bazylice Msza św. w intencji Ojczyzny.
— Po Mszy św. młodzież gdańska zorganizowała pochód pod pomnik króla Jana III Sobieskiego. wznosząc hasła domagające się wolności i poszanowania praw człowieka. — Uczestnicy pochodu zostali brutalnie zaatakowani przez Służbę Bezpieczeństwa.
Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej jest jedną z kolebek »Solidarności«:
— emjot: brzydactwo okropne… takie czasy nam nastały, „taką ubodli nas Ojczyzną”… i cebulowym Kościołem”]
Dziś znany jest w różnych częściach świata. — Powstały nowe jego sanktuaria w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Australii, Afryce, Ameryce Południowej oraz w Polsce.
W Polsce jest około 30 parafii w tym 6 sanktuariów, które mają za patronkę Matkę Bożą Ostrobramską. W Augustowie przy przystani jest ciekawy pomnik ze śrubą okrętu. Tkwi w nim kamień, który został tak wydrążony przez wodę, że przypomina wizerunek Matki Bożej Ostrobramskiej.
Sanktuaria Najświętszej Maryi Panny Ostrobramskiej, Matki Miłosierdzia znajdujące się na terenie Polski:
- Białystok – Katedra białostocka[5]
- Gdańsk – Kolegiata Serca Jezusowego we Wrzeszczu[6]
- Kętrzyn – Bazylika kolegiacka św. Jerzego w Kętrzynie[7]
- Olsztyn – Archiprezbiterialne Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Matki Miłosierdzia przy parafii Matki Boskiej Ostrobramskiej w Olsztynie[7]
- Skarżysko-Kamienna – Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej[8]
- Warszawa – sanktuarium Matki Boskiej Ostrobramskiej w Warszawie[9]
Królująca z wysoka, nad murami naszymi.
Rzuć promienny blask oka, spojrzyj Matko ku ziemi.
Tu w błagalnym rozgwarze, płyną modły w przestrzeni.
Tu sieroty, nędzarze, tu na ziemi strapieni.
Ich nadzieja jedyna, Twoja litość matczyna.
Znasz, co w sercach nam pała, boś Ty sama bolała.
Władysław Syrokomla
Kopia obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej w kaplicy św. Anny wchodzącą w skład Zespołu Kościelnego Św. Trójcy w Gdańsku
(Z listów:
— Jestem urodzona w Wilnie ale los rzucił mnie do Stanów Zjednoczonych. — Byłam tam w roku 1955 i do dziś pamiętam jak dreszcze przechodziły po mnie, jak modliłam się pod Jej cudownym Ołtarzem.
Moja Mama która zmarła 1 września tego roku, — zostawiła dla mnie na pamiątkę obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej który dostała na prezent, jak wyszła za mąż w październiku 1932 roku.
— This is my pride and joy!!! — Moja Mama mieszkała u mnie przez ostatnie 12 lat swojego życia. God Bless everyone”)
———————–
Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej w Skarżysku-Kamiennej
Sanktuarium położone w Skarżysku-Kamiennej, — będące najmłodszym Sanktuarium Maryjnym w Polsce.
Najbardziej znane jest sanktuarium położone w Skarżysku-Kamiennej, będące najmłodszym sanktuarium maryjnym w Polsce.
— Powstało na prośbę ludzi, którzy z przyczyn historycznych musieli opuścić Kresy Wschodnie.
Budowę sanktuarium rozpoczęto 30 maja 1988 roku. — Miało ono przypominać naszą historię związaną z Ostrą Bramą.
— Wierną kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej wykonała była [??? — emjot] urszulanka – Izabela Borowska.
We wrześniu 1992 roku kardynał Józef Glemp – Prymas Polski oraz bp Edward Materski — dokonali konsekracji kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Ostrobramskiej.
— Od początku do Skarżyskiej Ostrej Bramy przybywało wielu pielgrzymów z Polski i z zagranicy. — Rocznie jest ich około 30 tysięcy w zorganizowanych grupach.
(Z listów:
“Gdy opuszczaliśmy Wilno i swoje w nim mieszkanie – ostatnimi rzeczami, które zapakowaliśmy, był KRZYŻ I OBRAZ MATKI BOŻEJ OSTROBRAMSKIEJ. — Bo jeszcze modliliśmy się przed wyruszeniem z domu… “)
Polski ryngraf patiotyczny. — Matka Boska Ostrobramska na tle orła.
W dniu 16 listopada obchodzimy święto Matki Bożej Ostrobramskiej – Matki Miłosierdzia.
Już od 1735 r. zaczęto obchodzić w listopadzie święto Opieki Matki Najświętszej.
— Przenoszono wtedy wizerunek do pobliskiego kościoła św. Teresy, a dla uświetnienia uroczystości zapraszano biskupów, sławnych kaznodziejów, alumnów z seminariów duchownych; oświetlano, dekorowano kościół, bramę oraz całą uliczkę.
Natomiast oficjalnie zaczęto obchodzić święto od 1915 r.,
— kiedy Papież Pius X zezwolił archidiecezji wileńskiej na własną modlitwę brewiarzową i Mszę św. o Najświętszej Pannie Matce Miłosierdzia, — które wprowadzono 16 listopada 1915 r. (…)
(Z listów:
Mamy 7 cudów świata….. — natomiast OBRAZ ….. jest Cudem nad cudami ! )
Wnętrze Kaplicy Ostrobramskiej w Wilnie. — Obraz wykonany z nadesłanego stalorytu i opublikowany w Tygodniku Ilustrowanym z 1864r.
Technika stalorytu polega na wykonaniu ryciny rylcem na płycie stalowej. — Wymaga dużej precyzji od rytownika ponieważ retusze i poprawki są prawie niemożliwe ze względu na twardość materiału. Po zakończeniu rytowania płyta zostaje dodatkowo hartowana.
———————
— “Są takie chwile, gdy niezależnie od postawy ciała, dusza pada na kolana”‘ — /Wiktor Hugo/
“Ta cząstka piękna wileńskiego miasta
Jest przepełniona ludem w każdej porze.
Tu na kolanach starzec i niewiasta –
Zaledwie błysną porankowe zorze.
Ponad ulicą w dawnej bramie grodu
Ten piękny Obraz Bogarodzicy
Został ucieczką całego narodu,
Do Niej się garną ze wszystkiej ziemicy!
(…) Tu nasza Matka i Pocieszycielka!
Błagajmy tylko czynem i duszą.
Ona była i będzie naszą Dobrodziejką,
A nasze modły niebiosa poruszą.
Wejrzyj w oblicze tej Najświętszej Pani –
Chociaż bolesne, pełne łagodności.
Nieś pieśń pobożną i serce Jej w dani,
I miej nadzieję – a nie trać ufności. (…)”
(Grzegorz A. Cydzik „Ostra Brama”, Wilno, 1899 rok)
Warto zwrócić uwagę na napis znajdujący się na bramie. — Jest on krótkim wezwaniem do Maryi:
— „Matko Miłosierdzia, pod Twoja obronę uciekamy się”.
W 1865 roku gubernator wileński, Michaił Murawjew, — kazał usunąć spod obrazu polski napis zamieniając go na napis w języku łacińskim
— (Mater Misericordiae sub Tuum praesidium configimus).
Po odzyskaniu Wilna przez Polskę, — pierwotny napis przywrócono,
— jednak po 1946 r. ponownie go usunięto, zastępując łacińskim.
Cuda za przyczyną Ostrobramskiej Pani
Zdjęcie zrobione na godzinę przed wejściem Pielgrzymki do Ostrej Bramy. Jeśli się uważnie przyjrzeć – od cudownego wizerunku M.B. bije jakby łuna…
Cuda Najświętszej Maryi Panny przy Ostrobramskim Obrazie były spisywane przez OO. Karmelitów.
— Niestety większość opisów cudów i zeznań świadków zostało zniszczonych podczas najazdów wrogów i pożarów.
Ocalała „Relacja o cudownym Obrazie Najświętszej Maryi Panny” — napisana przez Ojca Hilarjona, — jest sprawozdaniem o niektórych dawniejszych cudach.
†††
Pierwszy opisany cud miał miejsce w 1671 roku,
— dziecko spadając z drugiego piętra na bruk ocalało i nie odniosło żadnych obrażeń.
W podziękowaniu rodzice złożyli w kaplicy tablicę malowaną, przedstawiającą tę sytuację. — Tablica została zniszczona podczas pożaru w 1715 roku, — jednak istnieją jeszcze ryciny, przedstawiające ten cud.
†††
W 1702 roku Szwedzi zajęli Wilno, — otoczyli miasto i pilnowali bram.
— Szwedzcy żołdacy rozpalili ognisko pod sklepieniem Ostrej Bramy, pili piwo i wino zrabowane z piwnic klasztornych.
Żołdacy zaczepiali przechodniów, którzy szli do kaplicy modlić się, — szydzili z ich pobożności.
W Wielką Sobotę rano
— ogromne, żelazne wrota, które były zawieszone na potężnych zawiasach od paru wieków,
— zatrzęsły się i zerwały, — po czym runęły na bluźnierców, dwóch z nich zabijając na miejscu, dwóch pozostałych zmarło w szpitalu.
”Matko Miłosierdzia, Matko Wilna, Matka Kresów, pod Twoją Obronę uciekamy się”.
Obraz olejny 110×138, 1985r. Aleksander Markowski – częstochowski artysta malarz, scenograf, muzyk.
(Z listów:
— “Szłam tam na kolanach zalana łzami (chyba jak wszyscy); — Minęło 30 lat, a ja ten obraz ciągle mam przed oczami”.)
†††
W 1708 roku jeden z żołnierzy rosyjskiego cara Piotra, — zakradł się w nocy do kaplicy, chcąc ukraść drogocenną szatę z obrazu Matki Ostrobramskiej.
— Gdy tylko wyciągnął dłoń, aby to uczynić, — potężna siła odepchnęła go, rzucając nim o mur tak, że rozbiła jego ciało na kawałki.
†††
Za sprawą Matki Boskiej Ostrobramskiej podczas pożaru miasta w 1706 roku ocalał klasztor.
— W swojej książce, Maria Kałamajska-Saeed przytacza słowa z relacji Ojców Karmelitów Bosych (s. 11 –13):
— „Roku 1706, którego dnia 18 Maja […] — ogień całe miasto w popiół obracający coraz daley szerząc się, ze dwóch stron nasz Kościół razem z klasztorem otoczył tak dalece, — że już na ścisłym przy klasztorze podwórzu budynki niektóre ogniem zaymowały się […].
Widząc Oycowie nasi jawne niebezpieczeństwo, — Obraz wsławiony łaskami doznany Opiekunki y Protektorki swoiey z Ostrey Bramy
— czym prędzey do kościoła przynieść y przed nim przytomną przeciw tak straszney pladze obronę mieć umyślyli.
Jakoż tego prawie momentu — W. Ociec Zacharyasz od S. Ludwika z W. Bratem Urbanem od S. Matki naszey Teresy z podziwieniem wielkim bez żadney trudności, żadnego nie czuiąc ciężaru,
— z Ostro-Bramskiey Kaplicy go wynieśli y iak tylko do Kościoła wnieśli, — zaraz się płomię oczywiście tłumić y od Kościoła ustępować poczęło. […] w ten czas się oczywisty cud Matki Boskiey pokazał” [5].
†††
13 marca 1744 r. — Józef Porzecki, czerpiąc wodę ze studni, nagle przechylił się i wpadł do niej, ale wpadając, zawołał:
— „Najświętsza Panno Ostrobramska, ratuj!”.
Został cudem „zatrzymany” w połowie studni i wyszedł z niej bez niczyjej pomocy.
Obraz Matki Bożej Ostrobramskiej – Matki Miłosierdzia – wykonany z bursztynu – pamiątka z jednej z pieszych pielgrzymek do Wilna
(Z listów:
— “Nie byłam w Ostrej Bramie, — a jednak obraz przyciąga mnie swoim życiem…
— tam życie ludzi zapisane jest… w sercu Maryi, złożonych dłoniach…
Maryja z Ostrej Bramy… — jakoś łączy się ta Maryja Ostrobramska z Maryją Fatimską… przynajmniej dla mnie…
— pełna Miłosiernego Serca i ciepła jednocześnie w wizerunku Fatimskim… i Ostrobramskim…. “)
†††
Z Inwokacji do Pana Tadeusza wiemy, — że Adam Mickiewicz w latach dzieciństwa został uzdrowiony… dzięki Pannie Świętej z Ostrej Bramy.
Po tym, — jak wypadł z rąk niani, która wychylała się przez okno, — uderzył o bruk i stracił przytomność.
Wskutek upadku z wysoka chłopczyk znajdował się w stanie krytycznym, — stracił przytomność i mimo zabiegów lekarza nie odzyskiwał świadomości
— i dopiero kiedy matka ofiarowała go Pani Ostrobramskiej, odzyskał świadomość, a potem wrócił do pełni sił [6].
Adam Mickiewicz w IX księdze „Pana Tadeusza” napisał:
„Daremnie śpiewać, nikt by muzie nie uwierzył,
Jak nie wierzono w Wilnie ubogiej kobiecie,
Która stojąc na świętej Ostrej Bramy szczycie
Widziała jako Dejów, moskiewski jenerał,
Wychodząc z pułkiem kozaków, już bramę otwierał
I jak jeden mieszczanin, zwany Czarnobacki,
Zabił Dejowa i zniosł cały pułk kozacki.”
W objaśnieniach do tego fragmentu Mickiewicz napisał, — że dotyczy on sytuacji, kiedy wojska litewskie kierowały się do Warszawy, a Moskale przybyli do Wilna.
— Jenerał Dejow wjeżdżał wraz ze swoimi ludźmi przez Ostrą Bramę. — Miasto było puste, tylko jeden mieszkaniec, zauważywszy armatę w zaułku, — skierował ją na bramę i wystrzelił.
— W ten sposób pokonano Dejowa i jego ludzi, — dzięki czemu Wilno zostało ocalone.
Opisana przez Mickiewicza sytuacja miała miejsce w rzeczywistości.
— O tym wydarzeniu pisał również jego przyjaciel, Antoni Gorecki w wierszu o obronie Ostrej Bramy w 1794 roku.
Łasce Matki Boskiej Ostrobramskiej przypisano celność strzału, — gdyż ów mieszczanin był młodym zakonnikiem i nie miał wprawy we władaniu bronią.
(Z listów:
— Modliłam się u Jej stóp w Wilnie o wyzdrowienie mojego brata, i Kochająca Matka mnie wysłuchała.)
Obraz Matki Bożej Ostrobramskiej w sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie Łagiewnikach.
(Pożegnanie mojej mamy, 1946r. – fragment z książki Grażyny Czuchońskiej: “Jak bocianięta wyrzucone z gniazda”:
— “…Obiecałam Maryi Ostrobramskiej, że nigdy o Niej nie zapomnę,
— że dokądkolwiek rzuci mnie los, — gdziekolwiek na nowo zapuszczę korzenie,
— oparcia i pocieszenia zawsze będę szukała u ,,swojej” Matki Bożej.
Przez łzy wyszeptałam ostatnie słowa pożegnalnej modlitwy:
,,Świecisz nam w smutku i świecisz w tęsknocie
Twa moc po świecie sławiona,
Wileńskiej ziemi klejnocie!
Bądź pozdrowiona!”
Z ciężkim sercem opuszczałam Ostrą Bramę. — Byłam pewna, że już nigdy tu nie powrócę. Długo się oglądałam, zanim całkowicie nie zniknęła z moich oczu…”)
Fragment obrazu MATKI BOŻEJ OSTROBRAMSKIEJ malowanego akrylem za desce olchowej, — koszulka (sukienka) repusowana (cyzelowana) w blasze mosiężnej, w koronie kamienie półszlachetne, głównie turkusy) wykonany przez Ryszarda Szilerra.
Maryjo, Bogarodzico,
Matko cierpiących nędzarzy,
Co nad Jagiełłów stolicą
W bramie stanęłaś na straży!
Spojrzyj na tłumy skruszone,
Co klęczą u stóp tej bramy:
Matko! Pod Twoją obronę
Z pokorą się uciekamy…
Ludwik Kondratowicz – Syrokomla
Dzięki Matce Boskiej Ostrobramskiej Ostra Brama przetrwała wojny, pożary i stoi do dziś.
— “Kocham Wilno i wszystkich Wilniuków. — Niech Ostrobramska Pani nie cofnie nam nigdy swojej miłości” – Kazimiera Paradowska
MATKA Z OSTREJ BRAMY
S. ALOIZA WANDA ŁAKOWICZ MSF
Zamyślona, rozmodlona – skrzyżowałaś Swe ramiona.
Zasłuchana w ciszę własną, w miłosierdzia Boską jasność.
Zapatrzona w próśb litanię – Ostrobramska złota Pani
Piękna, milczeniem zamknięta, utkwiłaś blask oczu świętych
w głąb niedoli, co jak rzeka ludzkim bólem tutaj ścieka.
Dłońmi, jak promienie światła, zgarniasz opornych, niełatwych,
bierzesz smutek ich tułaczy, kiedy przed Tobą zapłaczą.
Idą wieki, ludy płyną – wszystkim Matką Tyś jedyną.
Polak, Litwin czy Rosjanin – w Tobie ma ucieczkę, Pani.
Jesteś jak w południe słońce wokół ciepło rozdające.
Jesteś domu próg rodzinny wskroś otwarty na gościnę.
Tyś na stole chleb leżący, głodnych, zbłąkanych karmiący.
Czas przemija, wszystko ginie, Ty trwasz – źródłem na pustyni,
wodą życia, lipy cieniem, tym, co chcą Twego spojrzenia.
Wzrok Twój przenika nam dusze, prosi, pociesza, porusza,
wśród zakrętów dróg w oddale kryształami gwiazd się pali.
Ostrobramska śliczna, słodka, rozsiewasz nam łask stokrotki.
Zawsze czuwasz, ciszą czekasz, by utulić płacz człowieka
i rozświetlić gorzką mękę temu, co u stóp Twych klęka.
1993 r. [ 6]
———————————————————–
“Tak to prawda, kto raz tu był to musi wrócić!!!”
Wszystkie ulice
Ciche i szumne
Małe i duże
Gwarne i tłumne
Jak przed wiekami
I dziś tak samo
Zewsząd prowadzą
Do stóp Ostrej Bramy,
(Jadwiga Bębnowska)
———————————————————————————-
(Ps. proszę kierować kursor na zdjęcia, są tam opisy zdjęć lub (po kliknięciu) dodatkowe media)
